Od 3 stycznia 2006 roku obowiązuje nowa ustawa o powszechnym obowiązku obrony, która w sposób zasadniczy zmienia sytuację poborowych. Nie obowiązuje już granica 24 i 28 lat, do których można zostać powołanym - została ona przesunięta do 50 roku życia. Oznacza to, że nie można już "migać się" od służby do 28 urodzin. W praktyce rzadko powołuje się 30-latków i starszych. Poborowy może natomiast być przeniesiony do rezerwy, jeśli nie otrzymał karty powołaniu w ciągu 18 miesięcy od ostatniego wezwania do WKU lub, jeśli należy do grupy przeniesionej do rezerwy na mocy ustawy - absolwenci wyższych uczelni, osoby, które skończyły szkoły specjalne lub tylko szkołę podstawową (6-letnią), itp. Po nowelizacji ustawy o powszechnym obowiązku obrony RP do rezerwy nie przenosi się już całych roczników. Zasady przenoszenia do rezerwy bez odbycia służby wojskowej reguluje wydawane rokrocznie rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej w sprawie przeniesienia części poborowych do rezerwy. Obecnie obowiązuje rozporządzenie z dnia 14 czerwca 2006 roku (Dz.U. 2006.118.808).

Nie ma żadnych przeszkód, żeby osoba o nieuregulowanym stosunku do służby wojskowej wyjechała do pracy za granicę. Musi jednak pamiętać, że jest objęta wojskowym obowiązkiem meldunkowym, czyli krótko mówiąc musi informować odpowiedniego komendanta WKU o każdej zmianie swojego adresu szczególnie, jeśli jest to zmiana na okres dłuższy niż dwa miesiące. Kto nie dopełnia wojskowego obowiązku meldunkowego popełnia wykroczenie i podlega karze grzywny do 5000 zł lub ograniczenia wolności na miesiąc (Art. 224 p. 4 KK). Emigracja zarobkowa spowodowała nagminne łamanie obowiązku meldunkowego (często wynikające z niewiedzy, która, rzecz jasna, nie zwalnia od odpowiedzialności), w związku z czym komendy uzupełnień, nie mogąc ustalić miejsca pobytu podległych im poborowych, zwykle przekazują ich sprawy organom ścigania. Co to oznacza w praktyce? Po pierwsze, że wizytę domownikom pod naszym adresem zamieszkania może złożyć dzielnicowy i po drugie, że podczas nawet rutynowej kontroli dokumentu tożsamości przez policję lub straż graniczną taka osoba może zostać zatrzymana jako poszukiwana przez prokuraturę. Ze względu na znikomą szkodliwość wykroczenia zatrzymanie w większości przypadków kończy się wręczeniem wezwania do stawienia się w odpowiedniej Prokuraturze Rejonowej (ze względu na ostatnie miejsce zameldowanie) w celu złożenia wyjaśnień. Dalszy tok postępowania zależy od decyzji prokuratora. Zazwyczaj sprawa ogranicza się do jednej rozprawy sądowej, na której oskarżony przyznaje się do winy i prosi o łagodny wymiar kary, którą jest najczęściej niewysoka grzywna.

Jednak, aby uniknąć nieprzyjemności związanych z zatrzymaniem i sprawą w sądzie oraz bycia narażonym na koszty, najlepiej po prostu przed wyjazdem zgłosić w odpowiednim urzędzie meldunkowym zamiar wyjechania za granicę i wymeldować się z dotychczasowego adresu. Urząd meldunkowy ma obowiązek powiadomić WKU o zmianie miejsca pobytu poborowego i on sam nie musi tego robić. Jeśli przed wyjazdem nie zdążyliśmy tego załatwić, to może nas wymeldować właściciel lokalu, w którym jesteśmy zameldowani. Wymeldowanie się "do nikąd" również stanowi pogwałcenie obowiązku meldunkowego. Należy podać kraj, do którego się wyjeżdża, choć konkretny adres nie jest wymagany. Trzeba pamiętać, ze uporczywe niedopełnianie obowiązku meldunkowego, nieodbieranie wezwań z WKU prowadzi do oskarżenia o uchylanie się od służby wojskowej, a za to grozi już do dwóch lata więzienia (Art. 228 KK).

W myśl art. 44 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony RP (Dz.U. 2004.241.2416) nie powołuje się do czynnej służby wojskowej obywateli polskich, którzy na stałe zamieszkują za granicą. Odpowiedni urząd miejski poinformowany o tym, że dany poborowy mieszka stale za granica powinien przekazać te informację WKU, które z kolei powinno przenieść jego akta do archiwum. W przypadku osób, które mieszkają na stałe w Wielkiej Brytanii pojawia się jednak problem. W Wielkiej Brytanii nie istnieje bowiem obowiązek meldunkowy, a urzędy w Polsce mogą nie chcieć uznawać stałego wymeldowania bez należytego potwierdzenia zamieszkania na stałe na Wyspach. Jeśli urząd nie chce nas wymeldować na stałe konieczne może być złożenie wniosku wraz z dokumentami potwierdzającymi, że mieszkamy na stałe w Wielkiej Brytanii (np. karta rezydenta, zaświadczenie wydane przez polski konsulat) do komendanta WKU. Komendant wydaje decyzję administracyjną, którą doręcza poborowemu na piśmie - przysługuje na nią odwołanie do szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego, w terminie 14 dni od dnia doręczenia.
Po powrocie do kraju wystarczy zameldować się z powrotem. Informacja dotrze do WKU, które skontaktuje się z poborowym, jeśli będzie go chciało powołać do odbycia służby. Jeśli tego nie uczyni w ciągu 18 miesięcy od dopełnienia obowiązku meldunkowego to znaczy, że poborowy został przeniesiony do rezerwy.

O tym jak ważne jest dopełnienie obowiązku meldunkowego świadczy fakt, że jeśli nie zgłosimy nigdzie, że planujemy wyjazd, a dostaniemy kartę powołania, to nie ma już szans na odroczenie. - Poborowy, który otrzymał kartę powołania musi uzyskać pisemną zgodę komendanta WKU na wyjazd za granicę (powrót musi nastąpić przed terminem stawienia się w jednostce wojskowej) - mówi major Mieczysław Ciszak z WKU w Zambrowie.

We wniosku do komendanta WKU należy podać swoje imię i nazwisko, adres, PESEL, planowany termin wyjazdu i powrotu, kraj wyjazdu, oraz przesłanki i okoliczności uzasadniające konieczność wyjazdu. Komendant wydaje decyzję administracyjną, którą doręcza poborowemu na piśmie - na decyzję odmowną przysługuje odwołanie do szefa Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego, w terminie 14 dni od dnia doręczenia. Jeśli komendant nie wyrazi zgody na opuszczenie kraju, poborowy musi stawić się w jednostce w terminie, inaczej uchyla się od służby wojskowej i podlega karze pozbawienia wolności do lat dwóch.

Niektórzy poborowi przebywający za granica zapewne liczą, że uda im się "wymigać od wojska" do momentu, kiedy powstanie w kraju armia zawodowa, jak w październiku ubiegłego roku zapowiadał prezydent Kaczyński i były minister obrony narodowej Radosław Sikorski. Nie powinni liczyć na zbyt wiele. Wprawdzie MON, biorąc pod uwagę fakt, że w zasadzie Polska jest jedynym krajem w NATO, który posiada armię z poboru (oprócz Wojska Polskiego tylko Bundeswehra prowadzi powszechny przymusowy pobór, jednak przyznanie służby zastępczej jest tam automatyczne), przygotowało koncepcję budowy zawodowych Sił Zbrojnych, która zakłada zawieszenie obowiązkowej służby z poboru już od 1 stycznia 2010 roku (z możliwością jej przywrócenia w sytuacji szczególnego zagrożenia) oraz tworzenie armii opartej wyłącznie na dobrowolnym i ochotniczym naborze do służby wojskowej. Jednak jej wprowadzenie w tak krótkim czasie wydaje się mało prawdopodobne.

- Plany pełnego uzawodowienia armii sięgają roku 2012, ale aby tego terminu dotrzymać linia ta musiałaby być kontynuowana przez kolejnych ministrów obrony narodowej i ekipy rządzące Tego zaś zagwarantować nikt nie może - mówi podpułkownik Joachim Żurowski z Departamentu Wychowania i Promocji Obronności Ministerstwa Obrony Narodowej.

Póki co warto przed wyjazdem dopełnić formalności, które nie kosztują wiele i nie narażać siebie i domowników w Polsce na niepotrzebne stresy.

Katarzyna Kokowska
Goniec.com